Thomas Hobbes

Klasik Realizm'in temellerini oluşturan Thomas Hobbes, 1588-1679 yılları arasında yaşamıştır. En çok siyaset felsefesiyle tanınan İngiliz filozof, bilim adamı ve tarihçidir. En tanınmış eseri Leviathan'dır. Leviathan, Tevrat'ta geçen bir canavarın adıdır ve Hobbes'ta her şeye egemen olan devletin simgesidir. Siyaset felsefecisi olarak tanınsa da, tarih, geometri, etik ve genel felsefe gibi pek çok alanla ilgilenmiştir. Bir bilim adamı (özellikle optikte), matematikçi (özellikle geometride), klasiklerin tercümanı, hukuk yazarı, metafizik ve epistemolojide tartışmacı olarak biliniyordu; ayrıca dini konulardaki yazıları ve tartışmalarıyla da ünlendi.

Hayatı

Hobbes dört yaşındayken Westport'taki okula, sonra özel bir okula ve son olarak 15 yaşında Oxford Üniversitesi'ndeki Magdalen Hall'a gönderildi, burada mantık ve fizik dersleri almıştır. Hobbes, yetişkin hayatının neredeyse tamamı boyunca zengin ve aristokrat Cavendish ailesinin farklı şubeleri için çalıştı. Uzun yıllar boyunca Hobbes, aileye ve arkadaşlarına çevirmen, seyahat arkadaşı, muhasebeci, iş temsilcisi, siyasi danışman olarak hizmet etti. Devonshire'ın ilk kontu William Cavendish ve mirasçıları tarafından görevlendirilmesi sayesinde Hobbes, kral ile Parlamento arasındaki 1640'lara kadar devam eden ve İngiliz İç Savaşları (1642-51) ile sonuçlanan anlaşmazlıklarda kralcı tarafla bağlantı kurdu. Hobbes, siyaset felsefesi öğrencisi olmadan önce pratikte siyasete dahil oldu. Genç William Cavendish 1614 ve 1621 Parlamentolarının bir üyesiydi ve Hobbes onun parlamento tartışmalarına olan katkılarını takip ederdi.

1630'ların sonlarında Parlamento ve Kral I. Charles, özellikle ordular için para toplama konusunda istisnai durumlarda normal krallık yetkilerinin ne kadar aşılabileceği konusunda anlaşmazlık içindeydiler. 1640'ta Hobbes, kralın ayrıcalıklarına ilişkin kendi geniş yorumunu savunan bir inceleme yazdı. Parlamentonun kralcı üyeleri, tartışmalarda Hobbes’un tezinden argümanları kullandı. The Elements of Law, Natural and Politic, Hobbes'un ilk siyaset felsefesi çalışmasıydı.

Thomas Hobbes Felsefesi

Hobbes'ın temel kaygısı sosyal ve politik düzen sorunudur: insanların barış içinde nasıl bir arada yaşayabileceği ve sivil çatışma tehlikesi ve korkusundan nasıl kaçınabileceği. Çarpıcı alternatifler ortaya koyar: itaatimizi hesap verilemeyen bir egemene (her sosyal ve politik meseleye karar verme yetkisine sahip bir kişi veya gruba) vermeliyiz. Aksi takdirde bizi bekleyen şey, iç savaşı yakından andıran bir doğa durumudur; herkesin şiddetli ölümden korkmak için nedenleri olduğu ve insan işbirliğini ödüllendirmenin neredeyse imkansız olduğu evrensel bir güvensizlik durumu.

Hobbes'a göre, hayatın korunması ve sürdürülmesinin insanın temel amacıdır. Ona göre, insanların kendi varlıklarını koruma yaklaşımının iki sonucu vardır. İnsanlar kendi çıkarlarını korumak için diğer insanlara karşı saldırgan davranabilir ya da barışı koruyan kurumlar oluşturma yoluna gidebilirler. Bu kurum, Hobbes için devlettir. Bunlardan hangisinin geçerli olacağını belirleyecek olan tek şey, insanın kendi ahlakıdır; kendilerini iyi düzenlenmiş bir toplum içinde mi yoksa bir doğa hali içinde mi bulmak isteyeceğidir. Hobbes, hükümeti öncelikle toplu güvenliği sağlamak için bir araç olarak görmüştür. Hobbes'a göre siyasi otorite, herkesin güvenliği ve refahı için sorumluluğu egemen bir kişiye veya kuruma emanet eden birçokları arasında varsayımsal bir sosyal sözleşmedir.

İnsan doğası konusunda kötümser bir görüşü vardı. Güçlü, merkezi bir siyasi otoriteye sahip olmanın gerekliliğini vurgulamaktadır. Realizme önemli bir kavram olan güvenlik ikilemi kavramını kazandırmıştır. Buna göre güvenlik ikilemi, bir devletin kendi güvenliğine yönelik yapacağı askeri yatırımların başka devletler tarafından saldırıya hazırlık şeklinde tehdit olarak görülmesidir. Uluslararası sistemin yapısı anarşi olduğu için devletler kendi kendilerini korumakla yükümlü ve devletler arasında düzeni sağlayacak bir dünya hükümeti bulunmamaktadır. Yine sistemin anarşikliğinden dolayı devletlerin güç dengesi şeklinde davranacağını savunur. Böylece herhangi bir devlet güçlenmeye başladığında diğer devletler onu dengeleme yolunu kullanacaktır.

Metafizikte Hobbes materyalizmi, yalnızca maddi şeylerin gerçek olduğu görüşünü savundu. Bilimsel yazıları, gözlemlenen tüm fenomenleri, hareket halindeki maddenin etkileri olarak sunar. Hobbes, kendi başına bir bilim adamı değil, aynı zamanda Galileo ve Johannes Kepler de dahil olmak üzere çağdaşlarının bilimsel bulgularının büyük bir sistemleştiricisiydi.

Leviathan

Hobbes'un eseri olan Leviathan'ın kapağı

Adı İncil'deki Leviathan'dan gelmektedir. Çalışma, sosyal sözleşme teorisinin en eski ve en etkili örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. İngiliz İç Savaşı sırasında (1642-1651) yazılmış, mutlak bir hükümdar tarafından bir sosyal sözleşme ve kural savunuyor. Hobbes, kitapta insanların ve onların tutkularının mekanik bir anlayışından yola çıkarak, doğanın durumu (state of nature) adını verdiği bir koşul olan hükümetsiz yaşamın nasıl olacağını varsaymaktadır. Bu durumda, her insanın dünyadaki her şeye hakkı veya lisansı olacaktır. Hobbes, bunun "herkesin herkese karşı savaşına" (bellum omnium contra omnes) yol açacağını ileri sürer.

Hobbes, Leviathan'da devletlerin ve meşru hükümetlerin kuruluşu ve nesnel bir ahlak bilimi yaratma doktrinini ortaya koydu. Kitabın çoğu, uyumsuzluk ve iç savaşın kötülüğünden kaçınmak için güçlü bir merkezi otoritenin gerekliliğini göstermektedir. Hobbes, Leviathan adlı eserinde devleti mutlak güç ve yetkilere sahip bir egemen bir yapı olarak tanımlar. Hobbes’a göre devlet, insanların korunmaları için sözleşmeyle meydana getirilmiş yapay bir yaratık olup, onun siyaset felsefesindeki çıkış noktası doğal insandır. Ona göre insanların doğal yaşama halindeyken, yani devlet olgusu henüz oluşmamışken, cehennem hayatı içindeydiler. Eşit ve özgür olan insanlar birbirleriyle sürekli bir savaş içinde olduklarını öne süren filozof, böyle bir çatışma durumunda gelişme ve uygarlığın ilerlemesinin beklenemeyeceğini söylemiştir. Buradan çıkışın tek yolu, insanların bir sözleşmeyle kendi sınırsız özgürlüklerine son vermeleri, bir üçüncü lehine haklarından vazgeçmeleridir.

Eserleri

• Politik Toplum Üzerine
• İnsanlar Üzerine
• Felsefenin Unsurları
• Leviathan

Konuyla İlgili Ek Videolar:

1. Thomas Hobbes

2. Thomas Hobbes and John Locke

3. Thomas Hobbes: The Sovereign State

Hazırlayan: Selin Dikmen