Adam Smith

Modern iktisadın babası olarak bilinen Adam Smith, İskoçya’da dünyaya gelmiştir. Gümrük Tahsildarı olan babası, Smith'in annesi hamileyken öldü. Smith, bir ahlak filozofu, politik ekonominin öncüsü ve İskoç Aydınlanması sırasında "Ekonominin Babası" veya "Kapitalizmin Babası" olarak da bilinen bir figürdür. İskoçyalı ekonomist ve filozof olan Adam Smith, Glasgow ve Oxford Üniversitelerinde öğrenim görmüş ve daha sonra Glasgow Üniversitesi’nde ahlak felsefesi profesörü olmuştur. Adam Smith, genellikle modern kapitalizmin babası olarak tanımlansa da Smith asla "kapitalizm" terimini kullanmadı. Bunun yerine, ekonomik olanın insanlık durumunun yalnızca bir bileşeni olduğuna olan inancını vurgulayan bir ifade olan "ticari toplum" unu kullandı.

Smith, “Ulusların Zenginliği” (The Wealth of Nations) ile klasik serbest piyasa iktisat teorisinin temellerini attı. Bu ve diğer çalışmalarda, iş bölümü (division of labour) kavramını geliştirdi ve rasyonel kişisel çıkar ve rekabetin ekonomik refaha nasıl yol açabileceğini açıkladı. Smith'e göre, insanların kendi ihtiyaçlarını kendileri karşılamaları yerine, mübadele ve işbölümü yoluyla daha yüksek bir fayda elde etmeleri ve refah düzeylerini artırmaları mümkündür. İş bölümü ve serbest ticaret, devlet müdahalesinin sınırları, fiyat ve piyasanın genel yapısı hakkındaki açıklamalarının tümü, ekonominin “modern” e geçiş yaptığını ifade eder. Smith, ekonominin işleyişinde doğal bir düzen olduğuna inanmış ve bunu “Görünmez El” (Invisible Hand) olarak adlandırmıştır.

Smith, ünlü eserinde devletin başlıca üç tür görev üstlenmesini ve bunun dışında ekonominin doğal işleyişine müdahale etmemesi görüşünü savunmuştur. Bunlar;

1.Devletin birinci görevi, toplumumuzu şiddetten ve diğer bağımsız devletlerin istilasından korumaktır ve bu ancak askeri bir askeri güç ile sağlanabilir.

2.Devletin ikinci görevi, toplumun her üyesini diğer vatandaşların baskısından korumak ve bunun için adaleti teminen bir yargı sistemi oluşturmaktır.

3.Devletin üçüncü ve son görevi, toplumu yüksek derecede avantaj sağlayacak bazı kamusal hizmetlerin yapılmasıdır.