"Klasik Tipolojiler" sayfasının sürümleri arasındaki fark
("En etkili sınıflandırma sistemi, M.Ö. 4. yüzyılda Aristoteles tarafından, o zaman mevcut olan 158 Yunan site-devletinin analizine dayalı olarak ya..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu) |
|||
| (Aynı kullanıcının aradaki bir diğer değişikliği gösterilmiyor) | |||
| 2. satır: | 2. satır: | ||
'''Hükümet:''' Çoğunluk yönetir, herkes istifade eder. | '''Hükümet:''' Çoğunluk yönetir, herkes istifade eder. | ||
| + | |||
'''Demokrasi:''' Çoğunluk yönetir, yöneticiler istifade eder. | '''Demokrasi:''' Çoğunluk yönetir, yöneticiler istifade eder. | ||
| + | |||
'''Aristokrasi:''' Azınlık yönetir, herkes istifade eder. | '''Aristokrasi:''' Azınlık yönetir, herkes istifade eder. | ||
| + | |||
'''Oligarşi:''' Azınlık yönetir, yöneticiler istifade eder. | '''Oligarşi:''' Azınlık yönetir, yöneticiler istifade eder. | ||
| + | |||
'''Monarşi:''' Tek kişi yönetir, herkes istifade eder. | '''Monarşi:''' Tek kişi yönetir, herkes istifade eder. | ||
| + | |||
'''Tiranlık:''' Tek kişi yönetir, yönetici istifade eder. | '''Tiranlık:''' Tek kişi yönetir, yönetici istifade eder. | ||
| + | |||
| + | Aristoteles'in yazılarından gelen rejimlerin "klasik" sınıflandırılması, 18. yüzyılın sonlarından itibaren modern anayasal sistemlerin gelişmesiyle, gittikçe daha fazla yaygınlaşmıştır. 1775-1783 Amerikan Bağımsızlık Savaşını izleyen dönemde Amerika'da yerleşen Anayasal [[cumhuriyetçilik]]; 1789 Fransız Devrimi'nden sonra Fransa'da serbest kalan demokratik radikalizm ve İngiltere'de tedrici olarak ortaya çıkan parlamenter hükümet şekli gibi farklı yollarla ortaya çıkan anayasal sistemler, erken dönem düşünürlerinin tahayyül ettiklerinden çok daha karmaşık siyasi gerçeklikler ortaya çıkardı. Bu bağlamda, siyasi yönetimin anayasal ve kurumsal boyutlarının ağırlığının gittikçe artması, geleneksel sınıflandırma sistemlerini yerinden etti. Böylece monarşiler cumhuriyetlerden, parlamenter sistemler başkanlık sistemlerinden ve üniter sistemler federal olanlardan ayrıldı. <ref>Heywood, Andrew, Siyaset, çev.: Bekir Berat Özipek, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla, Hasan Yücel Başdemir, Anakara: Adres Yayınları, 18. Baskı, 2017.</ref> | ||
{{Kaynakça}} | {{Kaynakça}} | ||
01.14, 15 Mayıs 2018 itibarı ile sayfanın şu anki hâli
En etkili sınıflandırma sistemi, M.Ö. 4. yüzyılda Aristoteles tarafından, o zaman mevcut olan 158 Yunan site-devletinin analizine dayalı olarak yapılandır. Bu sistem, kabaca 2500 yıl boyunca bu konuda egemen fikir haline gelmiştir. Aristoteles, hükümetlerin şu iki soru temelinde kategorilere ayrılabileceğini ifade etmiştir: "kim yönetir?" ve "yönetimden kim istifade eder?". Aristoteles, hükümetin tek bir bireyin, küçük bir grubun veya çoğunluğun elinde bulunabileceğini söyler. Bu durumların her birinde, hükümet ya yöneticilerin bencil çıkarları ya da bütün bir topluluğun çıkarları için kullanılır. Böylece Aristoteles, altı çeşit hükümet şekli tespit eder: [1]
Hükümet: Çoğunluk yönetir, herkes istifade eder.
Demokrasi: Çoğunluk yönetir, yöneticiler istifade eder.
Aristokrasi: Azınlık yönetir, herkes istifade eder.
Oligarşi: Azınlık yönetir, yöneticiler istifade eder.
Monarşi: Tek kişi yönetir, herkes istifade eder.
Tiranlık: Tek kişi yönetir, yönetici istifade eder.
Aristoteles'in yazılarından gelen rejimlerin "klasik" sınıflandırılması, 18. yüzyılın sonlarından itibaren modern anayasal sistemlerin gelişmesiyle, gittikçe daha fazla yaygınlaşmıştır. 1775-1783 Amerikan Bağımsızlık Savaşını izleyen dönemde Amerika'da yerleşen Anayasal cumhuriyetçilik; 1789 Fransız Devrimi'nden sonra Fransa'da serbest kalan demokratik radikalizm ve İngiltere'de tedrici olarak ortaya çıkan parlamenter hükümet şekli gibi farklı yollarla ortaya çıkan anayasal sistemler, erken dönem düşünürlerinin tahayyül ettiklerinden çok daha karmaşık siyasi gerçeklikler ortaya çıkardı. Bu bağlamda, siyasi yönetimin anayasal ve kurumsal boyutlarının ağırlığının gittikçe artması, geleneksel sınıflandırma sistemlerini yerinden etti. Böylece monarşiler cumhuriyetlerden, parlamenter sistemler başkanlık sistemlerinden ve üniter sistemler federal olanlardan ayrıldı. [2]
- ↑ Heywood, Andrew, Siyaset, çev.: Bekir Berat Özipek, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla, Hasan Yücel Başdemir, Anakara: Adres Yayınları, 18. Baskı, 2017.
- ↑ Heywood, Andrew, Siyaset, çev.: Bekir Berat Özipek, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla, Hasan Yücel Başdemir, Anakara: Adres Yayınları, 18. Baskı, 2017.