Malestream - Erkek Akımı
Malestream Türkçeleştirilmiş haliyle ise “Erkek-Akımı” ya da “Erkek-Gündemi” sosyal bilimler ve özellikle toplumsal cinsiyet çalışmalarında kullanılan bir terimdir. Malestream (erkek-akım) terimi, ilk olarak Mary O’Brien’ın 1981’de yayımlanan “Yeniden Üretimin Politikası”[1] adlı kitabında kullanıldı.[2] Birleşik sözcük olan Malestream (erkek-akımı), “mainstream” (ana-akım) kelimesinin oynanmasıyla türetilmiştir.
Bu terim; toplumun, bilginin ve kurumların yapılandırılmasında erkek deneyimlerinin ve bakış açılarının merkezi olmasını ve genellikle norm olarak kabul edilmesini ifade eder.[3] Feminist düşünürler tarafından geliştirilen bu sosyoloji konsepti; kadınların deneyimlerinin, perspektiflerinin ve katkılarının sistematik olarak göz ardı edildiği veya marjinalleştirildiği durumları vurgular.[4] Malestream (erkek-akımı); eril egemenliğin sosyal yapılar, politikalar ve bilgi üretimi üzerindeki etkisini eleştiren bir lens işlevi görür.[5] Bu kavramın sosyoloji alanında erkek egemenliğine yönelik eleştirilerle başlaması, zaman içinde coğrafya, antropoloji, teoloji ve psikoloji gibi diğer disiplinlere de yayılmasının önünü açmıştır. Coğrafya disiplininde malestream (erkek-akımı), genellikle nötr ve objektif bir bilim olarak görülse de araştırma konuları, sorunların çerçevelendirilmesi ve alan çalışmaları sıklıkla eril deneyimler ve bakış açıları üzerinden şekillenmiş ve bunun yerleşik hale gelmesi eleştirilmiştir.[6] Antropolojide malestream; toplumsal cinsiyet rolleri, aile yapıları ve kültürel ritüeller gibi konuların incelenmesinde erkek deneyimlerinin ve perspektiflerinin önceliklendirilmesine dikkat çekmiş ve bunları eleştirmiştir.[7] Teolojide malestream eleştirisi ise dini metinlerin yorumlanması, din otoriteleriin cinsiyet yapılanması ve dini pratiklerin erkek merkezli olması gibi konulara odaklanmıştır. Bu bağlamda teolojik bilgi ve pratiklerin, eril egemenlik altında şekillenmiş olmasına dair derinlemesine bir analiz ve eleştiri sunmaktadır.[8] Psikolojide malestream uyarlaması ise, psikolojik teorilerin, araştırma metodolojilerinin ve uygulamalarının çoğunlukla erkek deneyimlerene dayanarak geliştirilmesine yönelir. Bu uyarlama özellikle cinsiyet farklılıkları, cinsel yönelim, toplumsal cinsiyet roller ve psikolojik sağlık konularında erkek normlarnın merkeze alınmasını ortaya çıkarmıştır.[9]
Tanım ve Kapsam:
Malestream (erkek-akımı), akademik disiplinlerde, medyada ve politikada erkeklerin deneyimlerine ve perspektiflerine aşırı bir odaklanma durumunu ifade eder.[3] Bu durum, kadınların ve diğer cinsiyetlerin deneyimlerinin arka plana itilmesine yol açar. Erkek merkezli akım, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin devamlılığını ve toplumsal normların şekillenmesindeki eril baskının sürdürülmesini sağlayan mekanizmaları açığa çıkarır.[10]
Eleştiriler ve Tepkiler:
Feminist teori ve toplumsal cinsiyet çalışmaları, malestream (erkek-akımı) yaklaşımları yoğun bir şekilde eleştirmektedir.[4] Bu eleştiriler, kadınların ve diğer marjinalleştirilmiş grupların perspektiflerinin, deneyimlerinin ve katkılarının akademik çalışmalarda, politika yapım süreçlerinde ve medya temsillerinde yeterince temsil edilmemesine odaklanır.[5] Eril egemenliği dışında kalan grupların da bakış açılarını dikkate alarak bilgi üretimini daha kapsayıcı hale getirerek araştırmaları genişletir. Sandra Harding ve Donna Haraway gibi düşünürlerin çalışmalarıyla desteklenen bu eleştiri, toplumsal değişime katkıda bulunarak daha kapsayıcı, çeşitli ve eşitlikçi bir yapıya doğru ilerlemeyi hedefler.
Alternatif Yaklaşımlar:
Malestreame karşı alternatif olarak geliştirilen yaklaşımlar, interseksiyonellik[11], çokkültürlülük[12] ve feminism[13] gibi çerçeveleri içerir. Bu yaklaşımlar, toplumsal cinsiyetin yanı sıra ırk, sınıf, cinsel yönelim ve engellilik gibi çeşitli kimlik ve deneyim eksenlerini de dikkate alır. Alternatif yaklaşımlar, daha adil ve kapsayıcı bir toplumun inşası için gereken politikaların ve pratiklerin geliştirilmesine katkıda bulunur.
Malestream (erkek-akımı) eleştirisi ve alternatif yaklaşımlar, toplumsal cinsiyet eşitliği ve çeşitliliği artırma yolunda akademik ve toplumsal alanlarda önemli bir ilerleme sağlamıştır. Bu çabalar, kadınların ve diğer marjinalize grupların deneyimlerini merkeze alarak, daha adil ve kapsayıcı bir toplumsal yapıyı destekler. Kısacası, malestream eleştirileri ve alternatifler, toplumsal normları dönüştürerek eşitlikçi bir dünya vizyonuna doğru önemli adımlar atmamızı sağlar.
Hazırlayan: Deniz Kabakoğlu - Sosyoloji o-Staj Programı
Kaynakça
- ↑ Perun, Pamela J. The Journal of Education 166, no. 1 (1984): 108–10. http://www.jstor.org/stable/42742041.
- ↑ Pateman, C. & Grosz, E. (2013). Feminist Challenges: Social and Political Theory. Routledge.
- ↑ 3,0 3,1 Browne, K. “Student Resources – Glossary” https://www.politybooks.com Retrieved 3 February 2024.
- ↑ 4,0 4,1 Johnson, A. (2019). Beyond Malestream: Gender Diversity in Social Research. Academic Press.
- ↑ 5,0 5,1 Smith, L. (2020). Feminist Theory and the Critique of Malestream Sociology. Studies Press.
- ↑ Craig, M. (2003). Malestream Geography: Gender Patterns Among UK Geography Faculty. Environment and Planning.
- ↑ Dredging, R. (2000). Life History and Feminist Ethnography. Sociologija.
- ↑ Schüssler Fiorenza, E. (1985) Bread not Stone: The Challenge of Feminist Biblical Interpretation. Beacon Press.
- ↑ Wine, J.D. (2007). Gynocentric Values and Feminist Psychology. Resources for Feminist Research, 32(1/2).
- ↑ Warren, J.D. (1989). Rewriting the Future: The Feminist Challenge to the Malestream Curriculum. Feminist Teacher 4(2/3).
- ↑ Crenshaw, K. (1989). Demarginalizing the intersection of race and sex: A black feminist critique of antidiscrimination doctrine, feminist theory and antiracist politics. University of Chicago Legal Forum, 1989(1), Article 8.
- ↑ Kymlicka, W. (1995). Multicultural citizenship: A liberal theory of minority rights. Oxford University Press.
- ↑ Hooks, B. (1984). Feminist Theory: From margin to center. South End Press.