EUROSUR
EUROSUR, Avrupa Sınır Gözetleme sistemidir. Avrupa Komisyonu’nun aldığı karar ile hayata geçirilen bu sistem 2013 yılında kurulmuştur. EUROSUR, AB’nin dış sınırlarının yönetimini geliştirmek amacıyla tasarlanmış bir bilgi aktarım sistemi olarak tanımlanmıştır.[1] EUROSUR, sınırların ötesindeki suçlar ile düzensiz göçü önlemek ve göçmenlerin hayatlarının ve temel haklarının korunmasına katkıda bulunmaktadır. EUROSUR, FRONTEX’in günlük işleyişi için gereklidir. Kara, deniz ve hava sınırların gözetimi de dahil olmak üzere sınır yönetiminin birçok yönünü kapsar ancak aynı zamanda sınır geçiş noktalarındaki kontrolleri, sınır operasyonlarını ve entegre planlamayı da kapsar.[2] Üye ülkelerin sınır güvenliği koordinasyon merkezi FRONTEX tarafından EUROSUR ağı sayesinde birbirleriyle bağlantı kurmakta ve bu sayede üye devletler ve FRONTEX, sınırlarda elde ettikleri bilgileri neredeyse aynı zamanda birbirleriyle paylaşma olanağı bulmaktadır. FRONTEX, EUROSUR Füzyon Hizmetlerinden sorumludur. FRONTEX ,uydulardan toplanan bilgileri ek olarak da Avrupa Deniz Güvenliği Ajansı gibi gözetim araçlarını da üye devletler ile paylaşmaktadır. EUROSUR aynı zamanda reaksiyon yeteneklerine de destek sağlamaktadır. Yasal olmayan göçmenleri taşıyan küçük tekneleri tespit etme becerisine sahip olan bu sistem ek olarak da bu teknelere destek sağlamaktadır ve sağlanmakta olan bu destek uluslararası yükümlülükler çerçevesinde gerçekleşmektedir. Geri kabul anlaşmaları da bu bağlamda önemlidir. Bu anlaşma yasa dışı göçmenlerle alakalı olup düzensiz göç ile alakalı yaşanan sıkıntıların önüne geçmek bağlamında önem teşkil etmektedir. EUROSUR sisteminin denetlemeleri ile beraber Avrupa Birliği sınırları daha fazla güvenlik altına alınmıştır ve insan kaçakçılığı ya da uyuşturucu kaçakçılığı gibi sınır aşan suçlardan da korunmuş olmaktadır.
Avrupa Birliğine üye devletler, Avrupa Birliği’nin diğer devletler ile olan sınırları hakkında aylık rapor yazmaları gerekmektedir. Bu raporlar sınır ötesi suçları ve arama, kurtarma olaylarını da içermektedir. Bu raporlar risk analizleri için ve tehlike altındaki göçmenlerin daha iyi tespit edilebilmesi için önemlidir.
AVRUPA ENTEGRASYONU ve EUROSUR’UN TARİHİ ARKA PLANI
Birinci ve İkinci Dünya savaşlarının yıkıcı etkisinden sonra ekonomik işbirliği olarak Avrupa’yı ayağa kaldırmak için kurulan ve olası bir yeni savaşı engellemek adına 1951 yılında Avrupa Kömür Çelik Topluluğu adı ile kurulan birlik daha sonra Avrupa Birliği adını almıştır. Avrupa Birliği geliştirdikleri karşılıklı ilişkiler sonucu entegre bir sınır yönetimine sahip olmuştur. Avrupa Birliği Entegre Sınır Yönetimi modeli farklı anlaşmalar ve programlar ile şekillenmiştir. Avrupa Birliği Entegre Sınır Yönetiminin temeli sayılabilecek Schengen Anlaşması Uygulama Sözleşmesinin 6. Maddesinde[3];Ortak bir sınır kontrolü kavramı tanımlanmış buna göre, taraf ülke topraklarında bulunan tüm dış sınırlar boyunca yapılacak sınır kontrollerinin sistematik ve benzer şekilde yetkili otoritelerce, tarafların çıkarlarını da koruyacak şekilde gerçekleştirileceği vurgulanmıştır. Bu temel esasların haricinde Schengen sözleşmesiyle; üye ülkeler arasında polis ve adli işbirliği, suçların iadesi, vize, üçüncü ülke vatandaşlarının dolaşımı ve ikametleri, kişisel verilerin korunması ile göç konularında üye ülkeler arasındaki uyum ve eşgüdümü sağlamak üzere düzenlemeler yapılmıştır.[4] Ek olarak da bu anlaşmaya göre dış sınırların denetimi, yasaklanmış göçmenler, aranan suçlular ve çalıntı araçlar gibi durumlarda ortak bir şekilde bilgi paylaşımı sağlanabilmesi için de Schengen Bilgi Sistemi kurulmuştur. Schengen anlaşmasından sonra ise uygulamadaki yetersizliklerin düzeltilebilmesi adına Amsterdam Antlaşması ve Tampere ve Leaken Zirveleri yapılmıştır.
11 Eylül saldırıları; sınır güvenliği, göç ve serbest dolaşım konusunda uygulanan düzenlemelerde bir kırılım yaşatmıştır. Avrupa Birliği’nde entegrasyondan dolayı Birliğin dış güvenliği iç güvenliği demek olduğundan dolayı saldırıdan sonra Avrupa Birliği yetkilileri, teröristleri ya da suçluları sınırlarından ve topraklarından uzak tutmak amacıyla sınırlarının güvenliklerini daha da güçlendirmek gerektiğini vurgulamış ve amaçlamıştır. Bu amacı yerine getirebilmek adına da Lahey(2004) ve Stockholm’de(2009) hazırlanılan programlar görüşülmüştür. ınırların güçlendirilmesi ve denetlenmesi için sınır güvenliklerinden sorumlu birimler kurulmuştur buna en önemli örnek ise 26 Ekim 2004 yılında FRONTEX’in kurulmasıdır. FRONTEX’in açılımı Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Dış Sınırlarının Yönetimi için Operasyonel İşbirliği Ajansıdır. FRONTEX, 11 Eylül saldırılarından sonra Avrupa’da Entegre Sınır Yönetimi için önemli bir adımdır. FRONTEX’in amacı Avrupa Birliği üyesi ülkelerin diğer devletlerle olan sınırlarının korunması ve güvenliğin sağlanması amacıyla oluşturulmuştur. Ek olarak da ulusal sınır muhafızlar arası görev birliği yapılmasını ve sınırlarla ilgili risk analizleri oluşturulması amacıyla kurulmuştur. 2009 yılında Stockholm’de Konsey tarafından alınan kararlar ise kısacası şöyledir;
· Sınır kontrollerinin arttırılması ve FRONTEX’ in bunları denetlemesi,
· 2013 yılında EUROSUR’ un kurulması,
· Sınır ötesi suçlarla ilgili üçüncü taraf ülkelerle işbirliği yapılması,
· Bu ortak çalışmaların Avrupa Adli İşbirliği Birimi (EUROJUST)tarafından denetlenmesidir.
Üçüncü taraflar ile iş birliği yapılma konusu Avrupa entegre sınır yönetimi için oldukça önemlidir. Bu iş birlikleri sayesinde geri dönüş uygulamaları kolaylaşmaktadır.Sınır yönetiminde ve göç alanında iş birliği yapılan üçüncü devletlerin de desteklenmesi gerekmektedir.
Schengen anlaşması ile beraber Avrupa Birliği sınırlarının entegre olması sonucu dış sınırlarda oluşabilecek herhangi bir güvenlik açığını ortadan kaldırmaya ya da azaltmaya çalışan Avrupa Birliği üyeleri bu durumu farklı zamanlarda farklı anlaşmalar ile sağlamıştır. EUROSUR’ unda kurulması ile birlikte Avrupa Birliği ülkeleri olası herhangi bir terör olayı, suç durumu sonucu ve Suriye iç savaşı sonrası yoğun ve düzensiz göçü engellemek adına yıllar boyu farklı şekillerde sınırlarını güçlendirmiş ve denetlemiştir.
HAZIRLAYAN: Feyza Betül Demirci - Göç Çalışmaları o-Staj Programı
KAYNAKÇA
[1] Ahmet Türköz, “Avrupa Birliği’nin Entegre Sınır Yönetimi Modeli”, Türk İdare Dergisi (2018): 727
[2] “EUROSUR”, European Comission, erişim 10 Şubat,2024, https://home-affairs.ec.europa.eu/policies/schengen-borders-and-visa/border-crossing/eurosur_en.
[3] EU Council, “The Schengen acquis - Convention implementing the Schengen Agreement of 14 June 1985 between the Governments of the States of the Benelux Economic Union, the Federal Republic of Germany and the French Republic on the gradual abolition of checks at their common borders.”, Official Journal L 239 (22/09/2000).
[4] Apap,J ve Tchorbadjiyska, “What about the Neighbours? The Impact of Schengen along the EU’s External Borders”, CEPS Publications , (2004).