Boko Haram
Boko Haram 2002 yılında Nijerya'nın Borno eyaletinde Batı tarzı modern eğitime karşı olmayı kendisine temel amaç edinmiş Muhammed Yusuf tarafından, Nijerya'ya şeriat getirilmesi amacıyla kurulmuş radikal İslamcı silahlı terör örgütüdür. Boko Haram’ın kelime karşılığı Hausa dilinde (Hausa, çoğunlukla Nijer ve Nijerya'da kullanılan bir Afroasya dilidir.) “Batılı eğitim haram (Western Education is Forbidden)" anlamına gelmektedir. Özellikle ülkenin az gelişmiş kuzey eyaletlerinde faaliyet gösteren örgüt, genç kızları kaçırma ve satma, insanları öldürme, kent ve kliseleri yakma gibi eylemlerle ismini duyurmuştur. 2009 Boko Haram ayaklanmasında güvenlik güçleri tarafından örgüt lideri Muhammed Yusuf öldürülmüştür. Yusuf ve diğer grup üyelerinin intikamını alma sözü veren örgüt üyeleri, 2015 yılında Şekau'nun IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi'ye bağlılık sözü vermiştir. [1] Başta Türkiye olmak üzere, Avustralya, Kanada, Birleşik Arap Emirlikleri, İngiltere, ABD ve Birleşmiş Milletler tarafından terör örgütü olarak tanınmıştır.
Tarihçesi
Uluslararası literatür ve Türkiye kamuoyunda “Boko Haram” adıyla bilinen örgütün resmi adı “Cemaatu Ehlü’s-Sünne Li’d-Dava ve’l-Cihad ala-Menheci’s-Selef” yani “Selef Yöntemi Üzerine Ehl-i Sünnet Davet ve Cihat Cemaati”dir. [2] Örgüt 2002 yılında Muhammed Yusuf tarafından Nijerya'nın kuzeydoğusundaki Borno eyaletinin başkenti Maiduguri'de kurulmuştur. Burada kendi adına cami ve okullar inşa eden Yusuf, özellikle zengin ve eğitimli insanları bünyesinde bulundurarak örgütünü büyütmeye çalışmıştır. Üniversite öğrencileri onu okullara davet ederek söyleyişiler gerçekleştirmiş, bu söyleyişilerde Nijerya’nın az sayıdaki zengin ve çok sayıdaki fakir insan arasında geniş bir uçurum oluşmasına neden olan yolsuzluk kültüründen Batı etkilerinin sorumlu olduğunu söylemiştir.
Nijerya ordusu 2009 yılında örgütün lider kadrosuna operasyonlar yapmış ve başta örgüt lideri Muhammed Yusuf olmak üzere yaklaşık 700 örgüt üyüyesini öldürmüştür. Yusuf ve diğer grup üyelerinin intikamını alma sözü veren örgüt üyeleri ise kısa sürede toparlanmış, 2010 yılında gerçekleştirdiği hapishane baskını ile kendi örgüt üyeleri de dahil olmak üzere yüzlerce kişinin serbest kalmasına sebep olmuştur. Yusuf'un ölümünden sonra, 2015 yılında ise Şekau'nun IŞİD lideri Ebu Bekir el-Bağdadi'ye bağlılık sözü verdiğini ve şunları söylediği öne sürülmüştür; "Halifeye biat ediyoruz. Ona zorlukta ve kolaylıkta kulak verecek ve itaat edeceğiz. Ümmetin şahit olduğu ihtilafların, hilafetten başka ilacı yok. Tüm Müslümanları bize katılmaya çağırıyoruz." demiştir. [3]
Gün geçtikçe daha fazla suç işlemeye başlayan örgüt, 2016 yılında Nijerya Devlet Başkanı Muhammed Buhari’nin örgütün elinde tuttuğu son bölgenin de ele geçirildiğini açıklamış fakat daha sonra Ebu Bekir Şekau 29 Aralık’ta yayınladığı görüntü kaydında, “Buradayız, Nijerya’da İslam hilafeti kuruncaya dek savaşmaya devam edeceğiz, savaş daha yeni başlıyor” açıklamasında bulunmuştur.[4] 2009'dan beri düzenlediği kitlesel şiddet eylemlerinde yaklaşık 20 binden fazla kişi hayatını kaybetmiştir. Örgüt hala aktif bir şekilde terör eylemlerine devam etmekte ve en son eylemini ise Ocak 2021'de gerçekleştirmiştir. Savunma Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, terör örgütü Boko Haram'ın, Diffa bölgesinde daha önce tuzaklanmış patlayıcıyı, askeri bir aracın geçişi sırasında infilak ettirdiğini duyurmuş ve 4 askerin yaşamını yitirdiği, 8 askerin de ağır yaralandığı açıklanmıştır. [5]
Genç kızları kaçırma ve satma, insanları öldürme, kent ve kliseleri yakma gibi eylemlerle ismini dünyaya duyuran örgüt, tarihte en çok kadın intihar bombacısı kullanan terörist grup olarak raporlara geçmiştir. Raporlara göre 2011 Nisan ayından Haziran ayına kadar 434 intihar bombacısı arasından 244'ü kadın olarak kayıtlara geçmiştir. [6] Boko Haram tarafından kaçırılan ve sonra geri kurtarılan 687 kadın ve kız çocuğu'nun 214'ünün ise hamile olduğu bildirilmiştir. [7]
Boko Haram'ın Bazı Saldırıları
Boko Haram'ın 2009'dan itibaren düzenlediği kitlesel şiddet eylemlerinde 20 binden fazla kişiyi öldürdüğünü, milyonlarca kişiyi de Çad Gölü çevresindeki ülkelere göç etmek zorunda bıraktığını kaydetti. Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, örgüt yalnızca Nijerya’da 17 binden fazla kişiyi öldürdü. Kamerun Savunma Bakanlığı kaynakları ise ülkede Boko Haram tarafından düzenlenen bini aşkın saldırıda 3 binden fazla sivilin hayatını kaybettiğini bildirdi. BM verilerine göre, örgütün eylemleri sebebiyle büyük bölümü Nijeryalı 2,6 milyon kişi evsiz kaldı. Çad Gölü havzasında 5,6 milyon kişi de gıda sorunu yaşıyor. Örgütün ayrıca 2015 yılında Kamerun, Çad, Nijer ve Nijerya'da bin 100 okulu yıktığı belirtiliyor. [8] Aşağıda ise bazı eylemlerinin bilgisi verilmiştir;
25 Aralık 2001: Noel için toplanılan kilise cemaatine bombalı saldırı düzenleyen örgüt, 40'tan fazla kişinin ölümüne neden oldu. [9]
26 Ağustos 2011: Nijerya'nın başkenti Abuja kentindeki Birleşmiş Milletler binasına bombalı araçla saldırı düzenledi ve bu saldırı sonrası 18 kişi hayatını kaybetti. [10]
Temmuz 2013: Nijerya'da Boko Haram okul yaktı, 42 çocuk öldü. [11]
3 Ocak 2015: Uluslararası Af Örgütü, Nijerya'da Baga kasabasında girişilen katliamın Boko Haram'ın en kanlı saldırısı olduğunu duyurdu. Yaklaşık 2000 kişi hayatını kaybetti. [12]
27 Temmuz 2015: Nijerya'nın Damaturu şehrinde 10 yaşlarındaki bir kız çocuğunu kullanarak patlatılan bombalı saldırıda en az 19 kişi can verdi, onlarca kişi ise yaralandı. [13]
21 şubat 2018: Okula saldırı düzenleyen örgüt, 91 kız çocuğunu kaçırdı. Çocukların 76'sı kurtarıldı, 2'si öldü, 13'ü ise hâlâ kayıp. [14]
2014 Nisan: Nijerya'nın kuzeydoğusunda bulunan Borno eyaletindeki bir kasabada en az 300 kız öğrenciyi silah zoruyla kaçırdı. [15]
2 Ağustos 2020: Kamerun'un kuzeyindeki bir mülteci kampına el bombalarıyla saldırdı, 15 kişi öldü. [16]
27 Ağustos 2020: Batı Afrika ülkesi Nijerya'nın kuzeydoğusunda terör örgütü Boko Haram bir gecede 75 yaşlıyı öldürdüğünü kaydedildi. [17]
Hazırlayan: Gülin Sena Esen
Öneriler;
Kitap Önerisi: ÇALINAN HAYATLAR - Boko Haram ve Afrika'nın kalbindeki terör - WOLFGANG BAUER
BBC'nin Hazırladığı Kısa Video: Nigeria's Boko Haram group explained - in 60 seconds https://www.bbc.com/news/av/world-africa-27048076
Boko Haram: A decade of terror explained - BBC Africa https://www.youtube.com/watch?v=jsVgXJLXtdw
Why Nigeria has failed to stop Boko Haram | UNPACKED: https://www.youtube.com/watch?v=avvqd1OcClI
Boko Haram'dan kaçan kızlar yaşadıklarını BBC'ye anlattı - BBC TÜRKÇE: https://www.youtube.com/watch?v=YWgY3CRbnxQ
Boko Haram'dan Kaçış: https://www.youtube.com/watch?v=mPF9NlmYiBA
Kaynakça
- ↑ Boko Haram IŞİD’e biat etti iddiası. (2015, March 7). Ensonhaber. https://web.archive.org/web/20150310005535/http://www.ensonhaber.com/boko-haram-iside-biat-etti-iddiasi-2015-03-07.html
- ↑ Kekilli, E., Ömer, H., & Bachir Abdoulaye, İ. (2017). SETA. BİR ÖRGÜTÜN ANATOMİSİ BOKO HARAM, 1–28. https://setav.org/assets/uploads/2017/08/BokoHaram.pdf
- ↑ Kekilli, E., Ömer, H., & Bachir Abdoulaye, İ. (2017). SETA. BİR ÖRGÜTÜN ANATOMİSİ BOKO HARAM, 1–28. https://setav.org/assets/uploads/2017/08/BokoHaram.pdf
- ↑ Kekilli, E., Ömer, H., & Bachir Abdoulaye, İ. (2017). SETA. BİR ÖRGÜTÜN ANATOMİSİ BOKO HARAM, 1–28. https://setav.org/assets/uploads/2017/08/BokoHaram.pdf
- ↑ Konhaber. (2021, January 19). Nijer’de Boko Haram saldırısı: 4 ölü. https://www.konhaber.com/haber-nijer_de_boko_haram_saldirisi_4_olu-1527354.html
- ↑ E. (2017, December 3). Boko Haram’ın Kadın Bombacıları. Politika Atlası. https://politikaatlasi.com/2017/10/25/boko-haram-kadin-intihar/
- ↑ H. (2015a, May 4). Boko Haram’ın elinden kurtarılan kadınların 214’ü hamile. Www.Haberturk.Com. https://www.haberturk.com/dunya/haber/1073538-boko-haramin-elinden-kurtarilan-kadinlarin-214u-hamile
- ↑ TRT Haber. (2016, March 16). Boko Haram 20 binden fazla kişiyi öldürdü. Son Dakika Haberleri. https://www.trthaber.com/haber/dunya/boko-haram-20-binden-fazla-kisiyi-oldurdu-239696.html
- ↑ "Boko Haram Bombs Churches in Abuja, Jos, 40 Dead". 7 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2011.
- ↑ Nijerya'da BM binası bombalandı: 18 ölü
- ↑ At least 30 killed in alleged Boko Haram attack on Nigeria boarding school. (2013, July 6). The World from PRX. https://www.pri.org/stories/2013-07-06/least-30-killed-alleged-boko-haram-attack-nigeria-boarding-school
- ↑ Writers, S. (2015, January 20). Islamic extremist attack in Nigeria named the ‘deadliest massacre’ in history. NewsComAu. https://www.news.com.au/world/africa/islamic-extremist-attack-in-nigeria-named-the-deadliest-massacre-in-history/news-story/c21b067377a8c0088021bf567c763e58
- ↑ Gazetesi, B. (2015, July 27). Nijerya'da 10 yaşındaki canlı bomba 19 can aldı. Birgun.Net. https://www.birgun.net/haber/nijerya-da-10-yasindaki-canli-bomba-19-can-aldi-85617
- ↑ Gündağ, S. (2018, February 22). Boko Haram kız çocuklarına saldırmaya devam ediyor - Timeturk Haber. TIMETURK. https://www.timeturk.com/boko-haram-kiz-cocuklarina-saldirmaya-devam-ediyor/haber-853832
- ↑ "9 Soruda Boko Haram ve Nijerya". 23 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2015.
- ↑ "Boko Haram'ın saldırılarında 25 kişi öldü". Deutsche Welle. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2020.
- ↑ Nijerya’da Boko Haram bir gecede 75 kişi öldürdü. (2020, August 27). Anadolu Ajans. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/nijeryada-boko-haram-bir-gecede-75-kisi-oldurdu/1954479