Antalya Diplomasi Forumu (ADF)
Hiçbir ulus kargaşa döneminde yaşanan sorunları engellemek için tek başına mücadele edecek güce ve kaynağa sahip değildir. İletişim, müzakere ve temsilin sistemleşmiş ve kurumsallaşmış bir yolu olarak diplomasi, devletlere, farklı bakış açılarına sahip taraflar arasında iş birliği içinde ortak çözümler geliştirme olanağı sağlar.[1] Diplomasi dünyada yaşanan ekonomik, sosyal, teknolojik ve politik değişimlerle sınansa da amacına uygunluğu açısından bu durumlara uyum sağlamalıdır.
Bu çerçevede, Antalya Diplomasi Forumu (ADF) sürdürülebilir barış ve kalkınma amacıyla diplomatik angajman ve çözümlere yönelik zorlukların, fırsatların ve yenilikçi yaklaşımların değerlendirilmesini sağlamak üzere siyaset, diplomasi, bilim, gazetecilik, sivil toplum, iş dünyası ve diğer mecralardan liderlerin becerilerini bir araya toplamaya gayret etmiştir.[2]
1. Dünyadaki Benzeri Organizasyonlar
ADF dünyada farklı temalarla gerçekleşen başka organizasyonlarla da benzerlik göstermektedir. Bunlar arasında; Dünya Ekonomi Forumu (WEF), Münih Güvenlik Konferansı (MSC), Doha Forumu, Dünya Sosyal Forumu, Dünya Demokrasi Forumu, Dünya Kent Forumu, TRT World Forum, Kahire Konferansı gibi önemli oluşumlar arasında yer almaktadır.[3]
2. Yenilikçi Diplomasi: Yeni Dönem, Yeni Yaklaşımlar
Mart 2020’de yapılması planlansa da küresel düzeyde yaşanan Covid-19 salgını nedeniyle ertelenmiştir. 18-20 Haziran 2021’de T.C. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayesinde ve Dışişleri Bakanlığı’nın girişimiyle Antalya NEST Kongre ve Fuar Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir.[4] Forumda siyasi liderler, diplomatlar, kanaat önderleri, akademisyenler gibi diplomasi ile ilgilenen kişilerin buluşması gerçekleşirken bölgesel ve küresel aktörlerle fikir alışverişinde bulunulmuş ve uluslararası zorluklar ele alınmıştır.
Forumda mülteciler, göçmenler ve terörizm tehdidi gibi küresel öneme sahip tartışmalar derinlemesine analiz edilmiş, Türkiye’nin de Doğu Akdeniz Konferansı önerisine ilişkin bir oturum da düzenlenmiştir. Ayrıca Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu bu forumun farklı bakış açılarını yansıtabilecek özgürlükçü bir tartışma platformu olması gerektiğini belirtmiştir. [5]
3. Diplomasiyi Yeniden Kurgulamak
Dönem içerisinde yaşanan küresel boyutta yaşanan çatışmaların ve rekabetlerin yanı sıra Covid-19 salgının etkisi ile devlet-birey ilişkisi de bir değişime ve dönüşüme uğramıştır. Bu durumdan ise doğal olarak diplomasi etkilenmiştir. Bu konuların tartışılması için ise 11-13 Mart 2022’de İkinci ADF gerçekleştirilmiştir.
10 Mart 2022’de, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ise 15.gününde ADF kapsamında Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba’nın bir araya gelmesi dikkat çekmiştir.[6] Rusya-Ukrayna Savaşı için yapılan müzakerelerin yanında ilk üst düzey görüşmeler de ADF aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. [7] Ayrıca bu toplantıda Türkiye insani koridorların önemine vurgu yapmış, koridorların açık kalmasının gerekliliğine vurgu yapmıştır.
2022 ADF kapsamında Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan ile Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu görüşmesi, tüm medyanın ilgisini çekmiştir.[8] ADF’de dikkat çeken bir başka husus ise ikili ilişkilerimizde yaşanan gerilimler arka plana atılarak İsrail, Yunanistan ve Ermenistan’a davet gönderilmiş; Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nden ise akademisyenlerin foruma davet edilmiştir.[9]
4. Krizler Döneminde Diplomasiyi Öne Çıkarmak
ADF’nin buluşması 10-12 Mart 2023 tarihinde “Barış ve Düzen İçin Etkin Diplomasi” ana temasıyla gerçekleştirilmek istense de 6 Şubat 2023’te yaşanan asrın felaketi olarak nitelendirdiğimiz depremler sebebiyle ertelenmiştir. Küresel ve bölgesel meselelerin ele alınacağı, resmi ve hükümet dışı aktörleri bir araya getirmiş olan ADF’nin üçüncüsü “Krizler Döneminde Diplomasiyi Öne Çıkarmak” ana temasıyla 1-3 Mart 2024 tarihlerinde düzenlenmiştir.[10] Dünyanın dört bir tarafından 73 bakan ve 57 uluslararası temsilci olmak üzere 147 ülkeden 4 bin 500'e yakın diplomat, iş insanı, uluslararası kuruluş temsilcisi ve akademisyen ADF için bir araya gelmiştir.[11]
Forumda öne çıkan konular[12]:
· 6 Şubat 2023’te yaşanan asrın felaketi nedeniyle forumun iptal edildiği, 11 ilin ve 14 milyon kişinin etkilendiği ve 53 binden fazla can kaybı yaşanan deprem felaketi,
· Küresel siyasetin kaotik durumu dikkate alınarak temanın seçildiği,
· 12 yıldır düzensiz göç meselesi yüzünden baskı altında bulunmamız,
· 21 Şubat 2022'de başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sona erdirilmesinin gerekliliği ve
· 7 Ekim 2023 tarihli Hamas-İsrail çatışmasının sona erdirilmesi gerektiği dile getirilerek “Gazze Temas Grubu” isimli bir panel düzenlenmiştir.
2021’de ilki gerçekleştirilen ADF gün geçtikçe kendisini geliştirmekte ve Türkiye’nin diplomasiye verdiği önemi gözler önüne sermektedir. ADF’nin gerçekleştirildiği dönemde bölgesel ya da uluslararası bağlamda yaşanan diplomatik sorunların üstünde durulmaya çalışılmaktadır. Bu yüzden de üç dönemdir güncel ve farklı temalar merkeze alınmaktadır. Ayrıca resmi ve hükümet dışı aktörleri bir araya getirerek farklı görüşlerin değerlendirilmesine imkan sağlamaktadır. Yapılan ikili görüşmeler ile diğer hükümetlerle ilişkiler güçlendirilmeye çalışılmaktadır. Güncel konuları ön plana alan paneller sayesinde ise ADF ile ilgilenen kişilerin ve devletlerin sayısında bir artış gözlenmektedir.
Hazırlayan: Esranur Tekin - Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, İİBF, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, 4.Sınıf Öğrencisi
KAYNAKÇA
[1] Antalya Diplomacy Forum. “Yenilikçi Diplomasi: Yeni Dönem, Yeni Yaklaşımlar”. Son Erişim: 3 Mart 2024. https://antalyadf.org/adf-2021-2/ .
[2] Antalya Diplomacy Forum. “Yenilikçi Diplomasi: Yeni Dönem, Yeni Yaklaşımlar”. Son Erişim: 3 Mart 2024. https://antalyadf.org/adf-2021-2/ .
[3] Kriter. “Antalya Diplomasi Forumu” Diplomasiyi Yeniden Kurguluyor. Son Erişim: 10 Mart 2024. https://kriterdergi.com/dis-politika/antalya-diplomasi-forumu-diplomasiyi-yeniden-kurguluyor .
[4] Anadolu Ajansı. “Antalya Diplomacy Forum”. Son Erişim: 4 Mart 2024. https://www.aa.com.tr/en/turkey/antalya-diplomacy-forum-/2278289 .
[5] Anadolu Ajansı. “Antalya Diplomacy Forum”. Son Erişim: 4 Mart 2024. https://www.aa.com.tr/en/turkey/antalya-diplomacy-forum-/2278289 .
[6] NTV. "Rusya ve Ukrayna'dan Antalya zirvesi (Lavrov ve Kuleba görüştü”. Son Erişim :10 Mart 2024. https://web.archive.org/web/20220310123831/https://www.ntv.com.tr/ukrayna-savasi/rusya-ve-ukraynadan-antalya-zirvesi-lavrov-ve-kuleba-gorustu,3MkL_ZbbHk-89VKH60aUMQ .
[7] Reuters. "Lavrov-Kuleba görüşmesinde Ukrayna'da ateşkes konusunda ilerleme sağlanamadı " Son Erişim: 10 Mart 2024. https://www.reuters.com/world/europe/top-russian-ukrainian-diplomats-meet-first-time-since-invasion-2022-03-10/+.
[8] TRT Haber. “Antalya Diplomasi Forumu’nda ikinci gün”. Son Erişim: 10 Mart 2024. https://www.trthaber.com/haber/gundem/antalya-diplomasi-forumunda-ikinci-gun-841460.html .
[9] HABERLER.COM.”Liderler, Antalya Diplomasi Forumu’nda buluşacak”. Son Erişim: 10 Mart 2024. https://www.haberler.com/liderler-antalya-diplomasi-forumu-nda-bulusacak-14742799-haberi/ .
[10] T.C. İletişim Başkanlığı. “Antalya Diplomasi Forumu (1-3 Mart 2024, Antalya)”. Son Erişim: 3 Mart 2024. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/duyurular/detay/antalya-diplomasi-forumu-1-3-mart-2024-antalya .
[11] T.C.Antalya Valiliği. “Diplomasinin Kalbi Antalya’da Barış ve Huzur İçin Atıyor”. Son Erişim: 3 Mart 2024. http://www.antalya.gov.tr/diplomasinin-kalbi-antalyada-baris-ve-huzur-icin-atiyor .
[12] Haber Türk. “Cumhurbaşkanı Erdoğan Antalya Diplomasi Forumu'nda konuştu: "Gazze'de yaşananlar soykırım girişimidir". Son Erişim:3 Mart 2024. https://m.haberturk.com/cumhurbaskani-erdogan-antalya-diplomasi-forumu-nda-konusuyor-3665599 .