Geçici Koruma

Geçici koruma kavramı ülkeye yönelik göç alımlarının düzenlenmesinde oldukça önemli bir rol oynar. İnsan hayatını tehdit eden silahlı çatışma, şiddet, temel insan hakları ihlalleri ve doğal afetler gibi nedenlerle ülkesinden zorunluluk sebebiyle ayrılan kişilerin korunmasını sağlayan, gerek geçmişte gerekse bugün de önemini gösteren resmi muhafaza rejimidir.Geçici koruma milyonlarca insanın hayatını ve yasal statüsünü etkilemiş olmasına rağmen, rejimi uluslararası hukuka uygun olarak zorunlu hükümlerle tanımlayan ve düzenleyen yasal bir belge bulunmamaktadır. Oluşan bu hukuki boşluk sonucunda devletler geçici koruma rejiminin nitelikleri, hakları ve yükümlülükleri ve süresi konusunda farklı düzenlemeler yapmışlardır.

Geçici korumanın tarihine bakılırsa 1930'larda İngiltere ve Fransa'nın İspanya İç Savaşı'ndan kaçan kişilere geçici sığınma hakkı tanımasıyla başladığını söylenebilir.Endonezya, Hong Kong, Filipinler, Tayland ve Malezya'da “Kapsamlı Eylem Planı” adı altında, temel insan haklarının ihlali ve olumsuz giden ekonomik düzenden dolayı ortaya çıkan zorluklar nedeniyle ülkelerini terk etmek durumunda kalan bir milyonu aşkın Vietnam vatandaşına koruma sağlaması, tarihteki geçici korumacılık örneklerinden biridir.

Türkiye’de Geçici Koruma

Bugün, sığınma, yasadışı göç veya göçmenlik gibi yanlış temsillerin kamuoyunda kullanıldığı Suriye vatandaşlarının sahip olduğu yasal koruma hakkıdır. Türkiye’nin Suriye’den gelen mültecilere sağladığı “geçici koruma” 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 91. maddesine istinaden 22 Ekim 2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Geçici Koruma Yönetmeliği ile tesis edilen koruma rejimine verilen isimdir. Geçici Koruma Yönetmeliği’ne göre; bu rejim ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen ve bireysel ya da kitlesel olarak Türkiye sınırlarına gelen ya da Türkiye sınırlarından geçen ve koruma başvuruları bireysel olarak değerlendirmeye alınmayan yabancılara uygulanmaktadır.Suriye'den bireysel veya grup halinde gelen Suriye vatandaşları ile Suriye'den gelen vatansız kişiler ve mülteciler geçici korumadan yararlanabilir. Dolayısıyla sadece Suriye vatandaşları değil; aynı zamanda Filistinliler de dahil olmak üzere Suriye'den gelen vatansız kişiler ve Suriye'den Türkiye'ye sığınan mülteciler de geçici korumaya tabidir.

Geçici koruma tedbirinin uygulanması, öncelikle bu koruma kapsamındaki kişilerin kendi istekleri dışında Suriye'ye iade edilmemesini, Türkiye’de koruma ve yardım almalarını sağlar. Bu koruma ve yardım, duruma yönelik daha kalıcı bir çözüm bulunana kadar Türkiye’de kalmalarını, zorla geri dönüşe karşı korunmalarını ve hiç kimse işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye tabi tutulacağı veya ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi fikirleri dolayısıyla hayatının veya hürriyetinin tehdit altında bulunacağı bir yere gönderilemez.^[1] maddesinin altını çizer. Geçici Koruma Tüzüğü, geçici olarak korunan yararlanıcılara çeşitli hakları, hizmetleri ve yardımları garanti eder. Bunların yanı sıra sağlık hizmetleri, eğitim, sosyal yardım, tercümanlık, psikolojik destek gibi temel haklar da dahildir.

Hazırlayan: O-Staj Göç Çalışmaları Stajyeri Melis Tanış