John F. Kennedy

29 Mayıs 1917 tarihinde İrlandalı Katolik zengin bir ailenin çocuğu olarak Brookline Massachusetts’te dünyaya gelen John Fitzgerald Kennedy veya John F. Kennedy, kısaca JFK 1960 yılında Amerika Birleşik Devleti’nin 35. Cumhurbaşkanı seçildi, 20 Ocak 1961'de göreve başladı, ancak hayatı ve mirası, 22 Kasım 1963'te Dallas'ta uğradığı suikast sonucunda sona erdi.

Çocukluğu ve Gençliği

Joseph Patrick Kennedy ve Rose Elizabeth Fitzgerald'ın dokuz çocuğunun ikincisi olan John F. Kennedy 29 Mayıs 1917'de Massachusetts, Brookline'de doğdu. Hem Fitzgerald'lar hem de Kennedy'ler varlıklı ve önde gelen İrlandalı Katolik aileleriydi. 20.yüzyılın başlarında, Boston'da İrlandalı Katoliklere karşı çok fazla önyargı vardı ancak Joseph Kennedy başarılı olmaya kararlıydı. John’un büyük dedesi İrlanda'dan gelmiş ve birçok zorluğa rağmen ailelerinin geçimini sağlamayı başarmışlardı. John, ailesinin yaptığı onca şey sayesinde çok rahat bir hayatın tadını çıkarabilirdi. Kennedy'ler ihtiyaç duydukları her şeye ve daha fazlasına sahipti. John ve sekiz kardeşi, seçkin özel okulların, yelkenli teknelerin, bakıcıların ve yazlık evlerin var olduğu ayrıcalıklı bir çocukluk yaşadılar. Nitekim, çocukluğu ve gençliği boyunca John F. Kennedy sık sık ciddi hastalıklar geçirdi.

Eğitim Hayatı

Babasının sürekli eleştirmelerine maruz kalmasına rağmen, genç Kennedy tembel bir öğrenci ve yaramaz bir çocuktu. Connecticut'taki Canterbury adındaki bir Katolik erkek yatılı okulunda eğitimini sürdüren Kennedy okulda ise popüler bir öğrenciydi. Tenis, basketbol, futbol ve golf oynamayı ve kitap okumayı çok severdi. En sevdiği dersler olan tarih ve İngilizce dışında diğer derslere elinden geldiğince sıkı çalışmazdı. Canterbury’de okuduğu sırada John’a babasından bir mektup geldi. Mektupta şunlar yazıyordu: “Çok küçükken görmezden geldiğin temelleri oluşturmak çok zordur. Bu sebeple, senden elinden gelenin en iyisini yapmanı istiyorum Çok fazla bir şey beklemiyorum ve gerçek bir dahi olmadığın takdirde hayal kırıklığına uğramam ama sağduyulu ve anlayışlı gerçekten değerli bir vatandaş olabilirsin.”

John Kennedy Choate'den mezun oldu ve 1936'da abisi Joe'nun da okuduğu Harvard'da başladı. Ağabeyi Joe gibi, John’da futbol oynamayı sevse de Joe kadar iyi bir atlet değildi ama çok kararlı ve azimliydi. Ne yazık ki, bir gün futbol oynarken omurgasında bir diski yırttı. John Kennedy bu kazadan asla tam olarak kurtulamadı ve sırt hayatının geri kalanında onu rahatsız etmeye devam etti.

1938'de, İkinci Dünya Savaşı'nın arifesinde, ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, John'un babası Joseph P. Kennedy'yi Birleşik Krallık büyükelçiliği görevine atadı. Babasının işi nedeniyle John, Avrupa siyaseti ve dünya meseleleriyle çok ilgi duymaya başladı. İngiltere'ye ve Avrupa'daki diğer ülkelere yaptığı bir yaz ziyaretinden sonra John, tarih ve hükümet hakkında bilgi edinmek ve güncel olayları takip etmek için Harvard'a döndü. Joe ve John sık sık İngiltere'de görevde olan babalarından, herkesin yakında tam ölçekli bir savaşa dönüşeceğinden korktuğu çatışmalarla ilgili en son haberleri bildiren mektuplar aldı. 1938'de altı ay süreyle Londra’da babasının sekreterliğini yaptı. Bu zamana kadar, John Harvard'da başarılı ve kıdemli bir öğrenciydi ve 1940 yılında mezun olduğu Harvard’dan bitirme tezini ise Büyük Britanya'nın Almanya ile savaşa neden hazırlıksız olduğu üzerine yazdı. “1940: İngiltere Neden Uyudu (Why England Slept)” başlıklı tezini daha sonra kitap olarak da yayınladı.

Askeri Hayatı

Kennedy, Harvard'dan mezun olduktan sonra Amerika Birleşik Devletleri İkinci Dünya Savaşı'na girdi. ABD Donanması'na katılma çabası ve isteği başlangıçta sağlık durumu nedeniyle engellendi, ancak babasının olaya müdahale etmesiyle, Güney Pasifik'te PT gemileri PT-109 ve PT-59 gemilerine komuta etmek üzere görevlendirildi. Kennedy ve ekibi, binlerce adayı Japon kontrolünden alma kampanyasına katıldı. Görevi sırasında komutanlığını yaptığı tekne bir Japon saldırısına uğradı tarafından saldırıya uğradı John Kennedy ve mürettebatı suya atıldı. Kendisini ve mürettebatını kurtarmak için dört saat yüzebildi ancak bu süreçte sırtı hasar gördü. Gösterdiği kahramanlıktan dolayı, Deniz Piyadeleri Madalyası aldı. Savaş 1945'te yılında sona erdi fakat Kennedy ailesine büyük bir acı bıraktı. John Kennedy’in pilot abisi Joseph Jr., Avrupa'daki bir bombalama esnasında öldürüldü.

Siyasi Hayatı

Donanmadan terhis olduktan sonra, John Kennedy kısa bir süre Hearst gazetelerinde muhabir olarak çalıştı ve 1946'da 29 yaşındayken Kennedy, 1946'da Massachusetts eyaleti 11. Seçim bölgesinden Demokrat Parti 'nin adayı olarak katıldığı seçimlerde, işçi sınıfı Boston bölgesini temsil eden ABD Kongresi'ne seçildi. ABD Temsilciler Meclisi'nde üç dönem görev yaptı ve biraz muhafazakâr bir Demokrat olarak ün kazandı. Ardından, 1948 ve 1950 yıllarında yeniden seçildi. 1952 yıllına gelindiğinde, Kennedy ABD Senatosu'na aday oldu ve uzun bir siyasi geçmişi olan başka bir Massachusetts ailesinden Cumhuriyetçi kanattaki Henry Cabot Lodge Jr.'ı mağlup etti. Aynı yıl, bir akşam yemeğinde eşi Jacqueline Bouvier ile tanıştı ve çift bir yıl sonra evlenme kararı aldı. Evlendiklerinde Jacqueline 24 Kennedy ise 36 yaşındaydı. 1956 yıllında dünyaya gelen ilk çocukları Arabella Kennedy yedi aylıkken hayatını kaybetti. 1957'de kızları Caroline, 1960'ta da John F. Kennedy Jr. dünyaya geldi. 1963'te prematüre doğan son çocukları Patrick Bouvier Kennedy ise ancak iki gün yaşayabildi. Çiftin hayatta olan tek çocuğu Caroline Kennedy avukat ve diplomat olarak ABD'de görev yapıyor. Evliliklerinin başlarında Senatörlük görevini yürüten John F. Kennedy'nin sırtı tekrar ağrımaya başladı ve iki ciddi ameliyat geçirdi. Ameliyattan kurtulduktan sonra, inandığı şeyler için savaşmak için kariyerlerini riske atan birkaç ABD Senatörü hakkında bir kitap yazdı. Cesur ama sevilmeyen tavırlar almış 8 ABD Senatörü’nün profilini çıkardığı “Cesaret'teki Profiller ve Fazilet Mücadelesi (Profiles in Courage)” adlı kitabı 1957 Pulitzer biyografi ödülünü kazandı ve Kennedy, Pulitzer Ödülü kazanan tek Amerikan başkanı olma unvanını koruyor.

1960 Seçimleri

John F. Kennedy popüler bir politikacı olmaya başlıyordu. 1956'da başkan yardımcılığına aday olmak için neredeyse seçilmek üzereyken Kennedy bir sonraki seçimde cumhurbaşkanlığına aday olacağına karar vererek başkan yardımcılığından adaylığını çekti. Çok uzun saatler çalışmaya ve hafta sonları ABD’nin her yerini gezmeye başladı. Adaylık için Kennedy'nin baş rakibi, kararlı liberalizmi Ortabatı'daki pek çok kişiyle iyi oynayan Minnesota'dan Hubert H. Humphrey'di. Humphrey'nin en büyük umudu, komşu Wisconsin'in “arka bahçesinde” kazanmaya ve ardından kendisini yeni favori olarak göstermeye dayanıyordu. Ancak Kennedy'nin üstün planlama, finansman ve politik içgüdüleri galip geldi ve kendi bölgesinde Humphrey'i yenerek 13 Temmuz 1960' yılında Demokrat Parti Kennedy’i cumhurbaşkanı adayı olarak aday gösterdi.

1960 ABD Seçimleri : John F. Kennedy

1960 seçimleri, 47 yaşındaki Cumhuriyetçi başkan yardımcısı Richard M. Nixon ile 43 yaşındaki Demokrat rakibi John F. Kennedy'yi karşı karşıya getirerek, yirminci yüzyılda doğmuş bir politikacı kuşağının ön plana çıkmasına neden oldu. Seçim, büyük ölçüde, Kennedy'nin solgun ve gergin rakibinin aksine rahat, sağlıklı ve dinç görünerek deneyimli ve yetenekli bir tartışmacı olan Nixon' ile karşı karşıya geldiği televizyonda yayınlanan ulusal tartışmaya dönüştü. 8 Kasım 1960 yılında Kennedy, Nixon'ı çok ince bir farkla yenerek Amerika Birleşik Devletleri'nin 35. başkanı olduPopüler oylamada, Nixon üzerindeki marjı, kullanılan yaklaşık 69 milyon oydan 118.550 idi. Birçok kentsel ve endüstriyel eyaletteki başarısı, seçim oylamasında Kennedy’e 303'e 219'luk net bir çoğunluk sağladı. John Fitzgerald Kennedy, başkan seçilen en genç adam, tek Katolik ve yirminci yüzyılda doğan ilk başkandı. Genç başkanın, başkan yardımcısı ise Lyndon B. Johnson’dı.

Başkanlığı

İç Politika

Başkan Kennedy'nin iç politika konusundaki durumu oldukça karışıktı. Bir durgunluğun ortasında göreve geldiğinde, kapsamlı gelir vergisi indirimleri, asgari ücretin yükseltilmesi ve eğitim, sağlık ve toplu taşımayı iyileştirmek için yeni sosyal programlar oluşturulmasını önerdi. Fakat, seçimi az bir oy farkıyla kazanan Kennedy kongre desteğinden yoksundu ve programları direnişle karşılaştı ve gündeminin yalnızca bir kısmını gerçekleştirebildi. Kennedy, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan dördüncü büyük durgunluğun derinliklerinde göreve başladı. İş iflasları 1930'lardan bu yana en yüksek seviyesine ulaşmış, tarım gelirleri 1951'den bu yana yüzde 25 azalmış ve 5.5 milyon Amerikalı ise iş arıyordu. Kennedy, ekonomiyi canlandırmak için vergileri düşürmek, işsizleri korumak, asgari ücreti artırmak ve iş ve konut sektörlerine enerji vermek için yasalar çıkardı. Danışmanları, mali ve parasal ayarlamalar yoluyla ekonomiye "ince ayar" yapmanın mümkün olduğunu düşündüler. Kennedy onların tavsiyelerini kabul etti ve görevindeki ilk yılının sonunda durgunluk azaldı. Kennedy'nin başkanlığının en tartışmalı iç meselesi insan haklardı. Siyahi vatandaşlar için sivil haklara şiddetle karşı çıkan Kongre'deki Güney Demokratlar tarafından kısıtlanan Kennedy, görev süresinin başlarında sivil haklar reformları için tam destek sunulmadı.

• 1964 Medeni Hakları Yasası

Haziran 1963'te Başkan Kennedy, Kongre'den ırk ayrımcılığının kaldırılmasına ve Medgar Evers'ın öldürülmesine karşı kitlesel direnişin yol açtığı kapsamlı bir sivil haklar yasası istedi. Kennedy'nin Kasım ayında suikasta uğramasından sonra, Başkan Lyndon Johnson tasarının ertesi yıl geçmesini sağlamak için çok baskı yaptı. 1964'te Kongre, 88-352 sayılı Kamu Yasasını (78 Stat. 241) kabul etti. 1964 tarihli Medeni Haklar Yasası (1964 Civil Rights Act); ırk, renk, din, cinsiyet veya ulusal köken temelinde ayrımcılığı yasaklar. Bu medeni haklar yasasının hükümleri, işe alma, terfi etme ve işten çıkarmada ırkın yanı sıra cinsiyet temelinde ayrımcılığı yasakladı. Yasa, kamuya açık yerlerde ve federal olarak finanse edilen programlarda ayrımcılığı yasakladı. Ayrıca, oy haklarının uygulanmasını ve okullarda ırk ayrımının kaldırılmasını güçlendirdi.

Dış Politika

Kennedy'nin başkan olarak kısa görev süresi boyunca en büyük başarıları dışişlerinde gerçekleştirdi. Sahip olduğu aktivizm ruhundan yararlanan Kennedy, 1961'de bir kararname ile Barış Gücü’nü (Peace Corp) kurdu. 1961 yılında Kennedy, yoksulluğu azaltmak ve bölgede komünizmin yayılmasını engellemek umuduyla Latin Amerika ile daha fazla ekonomik bağları teşvik etmek için İlerleme İttifakı'nı (Alliance for Progress) kurdu.

• Domuzlar Körfezi Çıkarması

Kennedy'nin dış politikasının başarısızlıklarından en önemlisi , 1961'de meydana gelen Domuzlar Körfezi Çıkarması idi. Kübalı sürgünlerden oluşan küçük bir kuvvet, Küba'da bir isyana öncülük edecekti fakat CIA tarafından eğitilen sürgünler yakalandı. Amerika devrimden ve Fidel Castro’dan kurtulmak isteyen ABD, itibarını ciddi bir şekilde zedelendi. KEnnedy'nin Haziran 1961'de Rus lider Nikita Kruşçev ile karşı karşıya gelmesi, Berlin Duvarı'nın inşasına yol açtı. Ayrıca, Kruşçev Küba'da nükleer füze üsleri inşa etmeye başladı. Kennedy duruma yanıt olarak Küba'nın "abluka altına" emretti. Küba'dan herhangi bir saldırının SSCB tarafından bir savaş eylemi olarak görüleceği konusunda uyardı.

• Küba Füze Krizi

Küba Füze Krizi, John F. Kennedy'nin başkanlığının imza anıydı. Bu krizin en dramatik anları -ünlü "on üç gün", Başkan Kennedy'nin Sovyetler Birliği'nin Küba'da füze fırlatma alanları inşa ettiğini ilk öğrendiği 16 Ekim 1962'den, Sovyet Başbakanı Nikita Kruşçev'in kamuoyuna duyurduğu 28 Ekim'e kadar sürdü. Bununla birlikte; gerilimler, Kennedy'nin tüm saldırgan silah sistemlerinin dağıtıldığını ve Sovyet nükleer bombardıman uçaklarının Küba’dan çıkarılacağını doğruladıktan sonra ve Küba'nın etrafına yerleştirdiği ablukayı kaldırdığı 20 Kasım'a kadar devam etti. 1962 yılında, ABD'nin Küba topraklarına Sovyetler Birliği'nce orta menzilli nükleer başlık taşıyan füzeler yerleştirildiğini saptaması sonucunda 6 Ekim 1962'de patlak veren Küba Krizi, uluslararası ilişkilerde ilk defa iki büyük gücün nükleer savaşın eşiğine getirmesi açısından en önemli Soğuk Savaş krizlerinden biri oldu. ABD’nin füzelerini konumlandırdığı yerin Türkiye’de olması, Türkiye’yi de Küba Füze Krizi’nin taraflarından biri haline getirdi.

Nitekim, her iki süper gücün liderleri, nükleer bir savaşın yıkıcı olasılığını kabul ettiler ve Sovyetlerin, ABD'nin Küba'yı işgal etmeme taahhüdü karşılığında silah sahalarını dağıtacağı bir anlaşmayı açıkça kabul ettiler. Yirmi beş yıldan fazla bir süredir gizli kalan ayrı bir anlaşmada ABD, nükleer füzelerini Türkiye'den çıkarmayı da kabul etti. Kennedy ayrıca 1963'te Büyük Britanya ve SSCB ile bir Kısmi Nükleer Deneme Yasağı Antlaşması'nı imzaladı.

Suikaste Uğraması

John F. Kennedy'in Suikaste Uğramadan Önce Son Görüntüsü

22 Kasım 1963 tarihinde Başkan Kennedy ve First Lady, bir kampanya gezisi için Dallas'a gitti. Kennedy'lere şehrin içinden geçen konvoyda eşlik eden Demokrat Vali John Connally ve eşi Nellie idi. Dealey Plaza'dan geçerken silah sesleri duyuldu. Vali Connally vuruldu; İki kez vurulan Başkan Kennedy ise ölümcül şekilde yaralandı. Kennedy, Parkland Memorial Hastanesinde kısa sürede hayatını kaybetti. Silahlar yakındaki bir depodan ateşlenmişti ve suikasttan birkaç saat sonra polis depo çalışanı Lee Harvey Oswald'ı tutukladı. Oswald, Sovyetler Birliği'ne sığınan, ancak daha sonra Amerika Birleşik Devletleri'ne dönen eski bir denizciydi. Tutuklamasında iki gün sonra, başka bir hapishaneye nakledilirken, şüpheli Dallas gece kulübü sahibi Jack Ruby tarafından öldürüldü. Ruby yargılandı ve Oswald'ın ölümünde cinayetten hüküm giydi. Hapishanede yeniden yargılanmayı beklerken Ocak 1967'de kanserden hayatını kaybetti. 24 Kasım 1963'te yüz binlerce insan Kennedy'nin Capitol'ün rotunda'sındaki tabutunun önünden geçti. Kennedy ertesi gün Arlington Ulusal Mezarlığı'nda defnedildi. 92 ülkeden temsilciler törenlere katıldı ve tahmini bir milyon insan cenaze törenini izlemek için Washington DC sokaklarını doldurdu.

John F. Kennedy Hakkında Kitap ve Film Önerisi

• Cesaret Ve Fazilet Mücadelesi- John F. Kennedy
• A Nation of Immigrants-John F. Kennedy
• Ölümünün 50. Yılında John F. Kennedy Suikastı / Dünyanın Gizemleri- Cenk Yüceer
• An Unfinished Life: John F. Kennedy, 1917-1963 - Robert Dallek
• JFK: A Vision for America - Stephen Kennedy Smith ve Douglas Brinkley
• Jackie (2016): https://www.imdb.com/title/tt1619029/
• JFK: The Making of a President (2017) :https://www.imdb.com/title/tt7139622/
• 11.12.63 (2016) :https://www.imdb.com/title/tt2879552/

Hazırlayan: Öykü Tansuğ