Avrupa konseyi

AVRUPA KONSEYİ

Avrupa Konseyi Kuruluşunun Tarihi

Avrupa Konseyi İkinci Dünya Savaşı’ndan maddi manevi zarar gören Avrupa’da kıtada devam eden huzursuzluk ve çatışmanın yerini işbirliği ortamına bırakmak, sözleşmelere dayalı emniyet ve işbirliği ortamının oluşturulması amacıyla kurulmuştur. Avrupa Konseyi, 1948 yılında hükümetleri temsilen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin ve Avrupa Konseyi İstişare Meclisi’nin (Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi) birlikte kurulmasıyla oluşturulmuştur. 5 Mayıs 1949’da 10 Avrupa ülkesi tarafından imzalanarak Londra Antlaşması ile kurulmuştur. 4 Kasım 1950’de ise Roma’da Avrupa Konseyi’nin dayanağını oluşturan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi imzalanmıştır. Türkiye bu sözleşmeyi ilk imzalayanlardandır. Konsey, 200’den fazla sözleşme ile bir sözleşmeler sistemini içerir. Bunun yanı sıra birçok denetim mekanizması bulunmaktadır. Avrupa Konseyi’nde Avrupa ölçeğindeki siyasi ve hukuki boyutu Soğuk Savaş sonucunda oluşan demokratikleşme hareketleri nedeniyle ortaya çıkmıştır. Avrupa Konseyi 2000’li yıllardan günümüz gelişmelerine daha aktif olarak dönüt verebilecek bir reform çalışması başlatılmasını zorunlu kılmıştır. Bu yönde ilk önemli adım 2005 yılında Varşova’da düzenlenen Avrupa Konseyi Zirvesidir. 2009 yılında ikinci önemli adım, Genel Sekreterliğe eski Norveç Başbakanı Thorbjorn Jagland’ın seçilmesinin ardından, kapsamlı reform süreci uygulamaya konulması olmuştur. Reform, Avrupa Konseyi’nin çalışmaların anlamını ve faydalarını arttırmak aynı zamanda ise yakın ve uluslararası çapta, siyasi görünürlüğünü artırmayı hedeflemektedir. Günümüzde 2021 yılı itibariyle Avrupa Konseyi'nin 72. kuruluş (5 Mayıs 1949) yıldönümü olmaktadır.

Avrupa Konseyi Amacı

Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin ilk maddesine göre, “Avrupa Konseyi’nin amacı, ortak mirasları olan ülkü ve ilkeleri korumak ve gerçekleştirmek ve ekonomik ve sosyal ilerlemelerini kolaylaştırmak üzere üyeleri arasında daha güçlü bir birliğe ulaşmaktır.” Konsey; insan hakları, hukukun üstünlüğü gibi konularda faaliyet göstermektir. Bu faaliyetleri ile Avrupa’da işbirliğini çoğaltmayı amaç edinen en eski uluslararası örgütlerdendir. Avrupa’da ortak bir demokrasi ortamının sağlanması ve yasal düzenin oluşturulması öncelikli hedeflenen düşüncedir. Bunların yanı sıra, terörizm, yolsuzluk, siber suçlar, kadın ve çocuklara yönelik şiddet yönelimleri, insan kaçakçılığı gibi önemli sorunlara ortak çözümler bulmak için de çalışmalar yapmaktadır. Diğer çalışma alanlarından olan sosyal dayanışma, sınır ötesi işbirliği, çevre ve bölgesel planlama olmak üzere çeşitli dallara ayrılarak sistemli bir şekilde çalışmayı kendine amaç etmektedir. Yaptığı çalışmaların kaynağı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’dir. Bu sözleşme ve bu sözleşmeye ek olarak başka protokoller gereğince kendi bünyesinde bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile de yargılama yetkisi bulunmaktadır. Konseyin bu amaç ve çalışmaları Avrupa’nın kültürel benliğinin oluşmasına ve gelişmesine katkı sağlamıştır.

Üye Ülkeler

Avrupa Konseyi'nin kurucu 10 üyesi bulunmaktadır. Belçika, Danimarka, Fransa, Birleşik Krallık, İsveç, Norveç, İtalya, Hollanda, İrlanda, ve Lüksemburg'un aralarında Londra Anlaşmasıyla kurulan bir örgüttür. Avrupa’daki 47 üye ülkesiyle uluslararası bir teşkilat statüsündedir. Diğer üyeleri; Almanya, Andorra, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Çekya, Ermenistan, Estonya, Finlandiya, Fransa, GKRY, Gürcistan, Makedonya, Malta, Moldova, Monako, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, San Marino, Sırbistan, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Ukrayna, Yunanistan, Hırvatistan, İngiltere, İspanya, İsviçre, İzlanda, Karadağ, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya, Macaristan'dır. Gözlemci üyeler ise ABD, Japonya, Kanada, Meksika, Vatikan'dır. Avrupa Konseyine aday ülke ise Beyaz Rusya'dır. Türkiye ise Avrupa Konseyi'nin kurucu üyesi konumundadır.

Avrupa Konseyinin Temel Organları

Avrupa Konseyi 10 temel organa sahiptir. Bunlar; Bakanlar Komitesi, Parlamenter Meclisi, Sekreterlik, Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri, Avrupa Konseyi Göç Ve Mülteciler Özel temsilciliği, Avrupa Irkçılık ve Hoşgörüsüzlükle Mücadele Komisyonu, Avrupa İşkencenin Önlenmesi Komitesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokolleri çerçevesinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’dir.

1.Bakanlar Komitesi, Konsey’in karar organıdır.

2.Genel Sekreter, Danışma Meclisi tarafından beş yıllığına seçilir ve Meclis’e ihtiyacı olan idari ve diğer hizmetleri sağlamakla yükümlüdür. Genel Sekreter Avrupa Konseyi’nin görünen yüzü ve sözcüsü konumundadır. Genel Sekreterlik kendisine bağlı olarak çalışan birçok alt birimler aracığıyla insan haklarının korunması ve geliştirilmesine katkı sağlamaktadır. Konsey Genel Sekreterliği faaliyetleri itibari ile Bakanlar Komitesi’ne karşı sorumludur. 2004 yılında Konsey Genel Sekreterliği’nde 5 yıllığına seçimi kazanan Terry Davis (İngiltere) görevini yürütmektedir.

3.Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği ile herhangi bir doğrudan bir bağı bulunmayan, Avrupa Birliğinden ayrı olan bir uluslararası teşkilattır. Fakat günümüzde Avrupa Birliği Avrupa Konseyi’ne ait bayrağı kullanmaktadır. Konsey ile Avrupa Birliği’nin yakın işbirliği içerinde olduğu 2008 yılı itibariyle 47 üyesi bulunmaktadır. Bakanlar Komitesi gözetiminde 5 ülke de gözlemci statüsündedir. Bunun yanı sıra Beyaz Rusya uluslararası arenada tanınan Belarus’un Avrupa Konseyi için başvurmuştur. Fakat insan haklarına ve demokratik ilkelere saygı eksikliğinden dolayı askıda bekletilmektedir. 500’e yakın sivil toplum kuruluşu tarafından da desteklenmektedir. Konsey’in, resmî dilleri İngilizce ve Fransızca olmak üzere 2 tanedir.