Milletler Cemiyeti

Milletler Cemiyeti, uluslararası barış ve güvenliği sağlamak için bir örgüt kurulması düşüncesi ile İsviçre, Hollanda, Fransa, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri katkısıyla oluşturulmuştur. ABD Başkanı Wilson, yayınladığı 14 İlke ile de bu düşüncelerini belirtmiş ve denizlerin serbestliğini sağlayacak, savaşı önleyecek, ülke bütünlüğünü ve siyasal bağımsızlığı güvence altına alacak, silahsızlanmayı düzenleyecek uluslararası bir örgütün kurulmasını savunmuştur. Woodrow Wilson, “barış cemiyeti” kurulması gerekliliğini belirtmiş ve sonuncu ilkede Milletler Cemiyeti’nin kurulmasınu şu şekilde belirtmiştir:“büyük ve küçük devletlerin politik bağımsızlık ve toprak bütünlüklerini garanti etmek amacıyla, belirli sözleşmeler esası üzerinde ulusların genel bir birlikteliği oluşturulmalıdır” . Bu kapsamda Paris Barış Konferans’ının 25 Ocak 1919’da yapılan toplantısında Milletler Cemiyeti kurulmasına karar verilmiştir. 26 maddeye dayanarak oluşturulan sözleşme uyarınca bu örgütün hedefleri ve üye ülkelerin sorumlulukları ifade edilmiştir.

Milletler Cemiyetinin genel amaçları şöyledir:

-Uluslararasında işbirliği geliştirmek ve savaşa başvurmamak konusunda birtakım yükümlülükleri kabul etmek,

-Gizlilikten uzak uluslararası ilişkiler sürdürmek,

-Örgütlenmiş halkların karşılıklı ilişkilerinde adaleti korumak ve antlaşmalardan doğan bütün yükümlülüklere tizlikle saygı göstermek,

- Barışın sürekliliğini sağlamak için, uluslararası silahları en düşük bir düzeye indirmek,

-Barışın sürekliliğini sağlayan hakemlik antlaşmaları gibi uluslararası yükümlülükler ve bölgesel anlaşmalar, bu sözleşmenin hiçbir hükmüyle bağdaşmaz sayılmaması (Madde 21) .

Birleşmiş Milletler’in temeli sayılabilecek bu örgüt, Yunanistan’ın Bulgaristan’a saldırısı ve Türkiye-Irak arasında yaşanan sınır meselesinin çözümünde başarılı olmuştur. Kuruluşunun amacı uluslararası barışı sağlamak olmasına rağmen İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmasını engelleyememiştir. 18 Nisan 1946’da Cenevre’de toplanan konferans, XXI. Genel Kurul Toplantısıyla cemiyetin dağılmasına karar vermiştir. Cemiyetin kuruluşunda en önemli desteği sağlayan ABD’nin Cemiyete üye olmaması bu dağılışta önemli bir etkiye sahiptir. Bu durum, Cemiyetin evrensellik iddiasını zayıflatmış ve saldırgan ülkelere karşı etkili bir yaptırım uygulanması konusunda yetersiz kalınmıştır. Ayrıca Sovyetler Birliği’nin de Cemiyette yer almaması, Fransa ve İngiltere’nin çıkarlarını yönelik davranan bir örgüt olmasına neden olmuştur. 1930’lardan sonra Japonya’nın Mançurya’ya karşı saldırısı ve İtalya’nın Etiyopya’yı işgali, 1939 yılında Almanya’nın Versailles Antlaşmasını tanımaması ve Polonya’yı işgali, Fransa ve İngiltere’nin Almanya’ya karşı savaş ilan etmesi Cemiyetin ne kadar yetersiz olduğunu göstermektedir .