Petrol ve Enerji
1973 yılı UEP için bir dönüm noktası olmuştur. Bu yıldan itibaren uluslararası refah ve güç dengesi Amerikan ağırlıklı olmaktan çıkmış, Avrupa, Japonya ve petrol üreten ülkelere doğru meyletmiştir. ABD 1973 Mısır-Suriye-İsrail Savaşı'nda İsrail'e destek verince OPEC, ABD'ye ve İsrail'in diğer müttefiklerine petrol ihracatını yasakladı. OPEC kısa sürede petrol kaynakları üzerinde kontrol sağladı ve fiyatları yükseltti. Gelişmiş ülkeler OPEC'e bağımlı hale geldiler. OPEC, dünya petrol piyasasını hakimiyeti altına aldı.
1973-74 petrol ambargosu UEP'yi sarsan bir deprem gibiydi. (1999 yılında SSCB'nin çöküşü, 11 Eylül saldırıları, 2008 küresel finans krizi gibi olaylar da aynı etkiyi yaratmıştır.) Petrole ulaşmayı garanti etme ve petrol üzerinde kontrol kurma meseleleri büyük devletler açısından birçok güvenlik sorunu üretmiştir.
OPEC ulusal çıkarların küresel yükümlülüklerin önüne geçtiğinin ispatıdır. Devletler petrolü endüstrileşmiş devletlere satmamayı tercih etmiş ve fiyatların artmasını sağlamışlardır.
1970'lerde görülen petrol krizi Suudi Arabistan'ı öne çıkarmış. 1980'li ve 90'lı yıllarda başka ülkelerde petrol üretiminin artmasıyla OPEC, petrol üzerindeki gücünü kaybetmiştir.
2008 krizi ile petrol ve yakıt fiyatları tekrar rekor düzeyde artmış, hem ithal eden hem ihraç eden ülkeler kaygılanmıştır. Bu yüzden alternatif enerji kaynakları aranmıştır.
Petrolle ilgili problemler gittikçe küreselleşmiştir.
- Petrol toplumda varlıklılarla yoksullar arasında eşitsizlik doğurmaktadır.
- Petrol kıtlığını çözme çabaları doğrudan küresel ısınma sorunlarıyla bağlantılıdır.
- Petrol ve enerjinin uluslararası ekonomi politiği devletler, piyasalar, uluslararası örgütler ve büyük petrol şirketleri arasında gözüken hassas bir dengeleme davranışıdır.
Petrol talebinin 2030'dan itibaren azalacağı öngörülüyor. Petrol çağı sona erebilir. Yeni enerji kaynaklarının ortaya çıkması petrolün değerini düşürüyor. OPEC'in geleceği petrol talebiyle doğru orantılıdır. Ancak başka bir kaynağa geçerken siyasi değişimi kestirmek oldukça zordur. Örneğin; Arabistan'da iktidar değişebilir, İran ana ülke olabilir... [1]
- ↑ David N. Balaam ve Bradford Dillman'ın 'Uluslararası Ekonomi Politik' kitabından ve Gazi Üniversitesi Uluslararası Ekonomi Politik Yüksek Lisans Dersi notlarından özetlenmiştir.