Menahem Begin

TUİÇ Sözlük sitesinden
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla

Menahem Begin Musevi dinine mensup İsrailli siyaset ve devlet adamıdır.

16 Ağustos 1913 yılında Polonya'nın Brest Litovsk şehrinde dünyaya gelmiştir. Ortaöğretime kadar burada okumuştur. Varşova Üniversitesi Hukuk Fakültesini kazanmıştır. 1929 yılında siyonist gençlik hareketi olan Betar'a katılmıştır. Betar'daki çalışmaları ile kısa zamanda yükselerek 1932 yılında yönetici kadroya dahil edilmiştir. Daha sonra ise 1939'da Betar'ın başkanlığını yapmak üzere seçilmiştir. O yıl Polonya'yı işgal eden Sovyet askerleri tarafından tutuklanmış ve 8 yıllığına Sibirya'ya sürgüne gönderilmiştir. 1942 yılına gelindiğinde cezası tamamlanmadan serbest bırakılmıştır. Menahem Begin, 1943 yılında Filistin'e giderek buradaki Araplar ve ingilizler'e karşı savaşan İrgun Zvai Leumi yani Ulusal Askeri Örgüt'ün komutanlığını üstlenmiştir. 1946'da İngiliz askerlerinin karargahı olarak bilinen Kudüs'teki King David Oteli'nin havaya uçurulması ve Deir Yassin isimli Arap köyüne yapılan soykırım olayında 850 kişinin katledilmesinden sorumlu tutularak Ingiliz hükümeti tarafından başına ödül konulmuştur.

Begin, İsrail devleti kurulduktan sonra 1948 yılında, günümüz Likud partisinin temelini oluşturan, sağ görüşlü Herouth ("Hürriyet Hareketi") partisini kurdu. 1949'daki ilk seçimlerde Herut 18 sandalye kazanarak meclise girdi ancak İşçi Partisi'ne karşı 7 seçim kaybettiği için muhalefet rolünden çıkamadı. 1960-1970 yılları arasında Ulusal Birlik Hükümeti'nde bakanlık yapmıştır. 1973'te Likud Partisi'ne başkanlık yapmış, 20 Haziran 1977 seçimlerini kazanarak da İşçi Partisinin 30 yıllık iktidarına son vermiştir. 1978'de Enver Sedat ile beraber Nobel Barış Ödülü almıştır. Ayrıca başbakan olduktan sonra Arap dünyası ile olan ilişkilere ağırlık vererek Mısır devlet başkanı Enver Sedat ile görüşmeler yapmıştır. 1979 yılında, dışişleri bakanı Moşe Dayan ve savunma bakanı Ezer Weizman'ın yardımlarını da alarak, Mısır devlet başkanı Enver Sedat ile İsrail-Mısır Barış Antlaşmasını imzaladı. ABD başkanı Jimmy Carter'ın da desteği ile gerçekleşen bu antlaşmaya göre, İsrail Sina Yarımadasını tümüyle Mısır'a bırakıyordu. Öte yandan İsrail'in yasallığı da ilk defa bir Arap ülkesi tarafından tanınmış oluyordu. Mısır ile imzalanan bu barış antlaşması, Filistin de dahil olmak üzere Arap dünyasının tepkisini çekmiştir.

Tarih 1980'i gösterdiğinde Begin artık savunma bakanı rolündeydi. 1982'de Beyrut'ta kalan Filistin mültecilerinin kamplarına Sabra ve Şatila kamplarına yapılan soykırıma ön ayak olmuştur. 1983 Ağustos'unda 7 yıldır yürüttüğü başbakanlık görevinden ve politikadan çekilerek, başbakanlık ofisini, eski dostu İshak Şamir'e bıraktı. Bir suikast sonucu öldürülen Lübnan başbakanı Beşir Cemayel ile barış yapmayı umuyordu. Washington'a yaptığı resmi bir gezi sırasında eşi Aliza Begin'in ölümü de Menahem'i hayli depresif yapmıştır.

9 Mart 1992 yılında 78 yaşındayken ölmüş ve sade bir törenle, devlet erkânlarının gömüldüğü Hertzel Dağı yerine vasiyeti gereğince Zeytin Dağı'nda toprağa verilmiştir.